BIP
Unia Europejska
GminaBrzeźno: Palma wielkanocna. Jak ją zrobić i co symbolizuje
28.03.2022 12:00
Prawie trzydzieści osób uczestniczyło w warsztatach etnograficznych „Palma wielkanocna”, zorganizowanych przez Gminny Ośrodek Kultury w Brzeźnie.
Warsztaty składały się z części praktycznej i teoretycznej. Umiejętność robienia palm wielkanocnych przekazywały twórczynie ludowe Jadwiga Tyksińska i Katarzyna Szołajska. Pani Jadwiga robieniem palm zajmuje się od niemal czterdziestu lat.
- Każdy region Polski ma specyficzny rodzaj robienia palmy. My znajdujemy się w Wielkopolsce. Wielkopolska cechuje się tym, że przy palmie wielkanocnej muszą być sukienki. To jest bibuła, dawniej szary papier, i co jakiś czas okręcane są kwiaty, elementy roślinne, gałązki. Co jakiś czas jest robiona jakby dookoła sukienka, zatrzymująca poziomy. Palma wielkopolska ma pięć podstawowych kolorów: czerwony, żółty, zielony, niebieski i biały. Ponadto fioletowy, bo to jest pana Jezusa kolor i mamy kolor pomarańczowy. To są te barwy, które powinny się znaleźć w palmie – mówi Jadwiga Tyksińska.
Część teoretyczną, dotyczącą przede wszystkim symboliki palmy wielkanocnej, poprowadził Piotr Kulka, etnolog, ekspert Polskiej Sekcji CIOFF (Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej), ekspert w dziedzinie „kultura, sztuka, ochrona dóbr materialnych i dziedzictwa narodowego”.
Okazuje się, że symbolika palmy jest bardzo rozległa. Każdy jej detal, szczegół ma swoją symbolikę, która się odzwierciedla zarówno w kolorach jak i w tym, z czego została wykonana.
- Samo drzewko, z którego budujemy palmę, kiedyś to była tylko i wyłącznie wierzba, symbolizowało siłę, odrodzenie. Przecież baźki, które się pojawiały na koronie tej gałązki, to jest odrodzenie. Do palmy dokładaliśmy kiedyś jakieś zielone elementy, które symbolizowały nadejście wiosny, nadejście życia. Następnie zaczynały się już pojawiać w palmach kolorowe kwiatki. Każdy kolor miał swoją symbolikę. Kolor zielony symbolizował nadzieję, kolor czerwony miłość, kolor żółty odrodzenie, wiosnę, czy na przykład kolor fioletowy bardzo związany ze świętami wielkanocnymi, to jest symbol oczekiwania. A więc wszędzie ta palma miała swoją symbolikę. I palma, sama w sobie, dawała nadzieję ludziom. Ona symbolizowała każdy detal życia. Same gałązki, którymi już po wyjściu z kościoła się smagaliśmy, czy chłopcy smagali dziewczynki, czy odwrotnie, one też były związane z pewną symboliką. W przypadku kobiet, kiedy je dotykaliśmy tymi gałązkami symbolizowało to, żeby kobieta była zdrowa i piękna. W przypadku mężczyzn symbolizowało to, żeby on był krzepki, silny. Palma miała też bardzo dużą symbolikę w naszych gospodarstwach domowych. Czy to związanych z samymi domami, czy z ogrodzeniem i zwierzętami. W samym domu miała ona odstraszać od złych duchów. Wystawiana na oknach, miała nas chronić przed uderzeniami piorunów. Zawieszana przy obrazach, przy belkach stropowych, miała chronić od złych demonów, miała odstraszać. Baźki, same te kotki, dawano do zjedzenia. Po to, żeby chroniły nas przed bólem głowy, bólem gardła. Baźki odgrywały też dużą rolę w magii agrarnej. Używaliśmy ich do kropienia zwierząt, które były wyprowadzane na pola, aby je chronić przed złymi mocami i chorobami. Baźki wkładaliśmy do pierwszej skiby gdy oraliśmy glebę. Po to, żeby ta ziemia była urodzajna i miała jak najwyższy plon. Jeżeli wkładaliśmy baźki pod gniazda kurze, to po to, żeby kury znosiły dobre jaja, dawało się baźki do zjedzenia krowom, żeby dawały dużo mleka. Więc ta symbolika jest przeolbrzymia i na każdym kroku możemy symbolikę tej baźki, tej palmy, zobaczyć – mówi Piotr Kulka.
Według niego, palmy jakie powstawały na warsztatach, wykształciły się na ziemi wielkopolskiej po drugiej wojnie światowej i są bardziej zbliżone do palm kurpiowskich i wileńskich.
- Ponieważ musimy wiedzieć, że kiedyś wielkopolska palma były to gałązki wierzby, które były ozdobione tylko i wyłącznie wstążką na dole i kilkoma kwiatkami, które jak mówiłem wcześniej, symbolizowały pewne rzeczy związane z kulturą świąt wielkanocnych, a tutaj powstają palmy wzorowane na tych najwyższych, jakie są robione w Polsce – dodaje Piotr Kulka.
Warsztaty odbyły się dwudziestego szóstego marca w Gminnym Ośrodku Kultury w Brzeźnie i miały pomóc tym, którzy zechcą wziąć udział w organizowanym przez GOK i krzymowską parafię Konkursie na Najpiękniejszą Palmę Wielkanocną. Palmy będzie można zgłaszać w tamtejszym kościele w Niedzielę Palmową po Mszy świętej o jedenastej trzydzieści. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi tydzień po Wielkanocy.
Brzeźno: Palma wielkanocna. Jak ją zrobić i co symbolizuje
Plik pochodzi z serwisu Ale!Radio
Gmina Krzymów